gumm cohousing
Een cohousing project in Mechelen dat een thuis biedt aan bewoners van 24 units en een pastorijwoning. Begin 2020 zijn de werken gestart om hier een gedeelde plek van te maken voor jong en oud. Waarden zoals ecologie, architectuur en samenwonen staan centraal. Gumm is echter meer dan cohousing alleen! Er is ook het oude kerkgebouw dat we omvormen tot de gummzaal. We verbouwen niet alleen onze gebouwen, ook de oude speelplaats en pastorietuin transformeren we tot een groene oase: de gummtuin.
over de site
De Gumm site is gelegen op de Kerkhoflei, op de grens van Pennepoel en Nekkerspoel in Mechelen, ook wel beter bekend als de Capusteenbuurt. Een rustige omgeving vlakbij het stadscentrum, de fietsostrade naar Antwerpen-Brussel en openbaar groen: het Caputsteenpark en het Tivolipark liggen op een boogscheut. Ook natuur is vlakbij, natuurgebied Kauwendaal ligt op fietsafstand. De Vrouwvliet, die even verder uitmondt in de Dijle, is de blauwe ader van de buurt en een bron van biodiversiteit.
De plek is een voormalig schoolcomplex, toen bekend als Sint-Gummarus, met een kerk buiten dienst, hoekhuis en pastorie. In 1925 werd het bouwplan voor het hoekhuis en de meisjesschool goedgekeurd, getekend door architecten Simon van Craen en Jef Huygh. Deze laatste gaf een eigen interpretatie aan de art deco wat in dit ontwerp onder andere resulteerde in de keperboogvormige inkom en nissen en de buikige deelzuiltjes aan de bovenvensters.
De meisjesschool werd al in 1926 in gebruik genomen en begin jaren 30 uitgebreid. Het hoekhuis was er ook al bij in 1926 en heeft dienst gedaan als woning van de zusters, als pastorie en later ook als lokalen voor de scouts. Binnenkort wordt dit het gummhuis met gemeenschappelijke ruimtes voor de bewoners: een polyvalente ruimte, een keuken, een leeskamer, een hobbyruimte, logeerkamers, ... . De gebouwen van de jongensschool werden pas toegevoegd eind jaren 50. De laatste scholieren volgden hier tot in de jaren 2000 nog les. De meisjes- en jongensschool zijn nu omgevormd tot 23 wooneenheden. In de jongensschool komt er ook een gedeelde wasbar. Naast de pastorie, die zelf nog een wooneenheid vormt, wordt er een atelier voorzien. Aan de overzijde van de servitudeweg wordt het bestaande huis ook omgezet in een woonunit, deel uitmakend van het geheel. De servitudeweg geeft toegang tot de Gumm site en de huidige lokalen van de Scouts Sint-Gummarus en Gidsen OLV.
over de verbouwing
De 23 wooneenheden in de oude schoolgebouwen zijn Bijna Energie Neutraal (BEN) verbouwd. Een BEN-woning verbruikt weinig energie voor verwarming, ventilatie, koeling en warm water. En de energie die nodig is, wordt uit groene energiebronnen gehaald. Om dit te verwezenlijken hebben we gekozen voor geothermische warmtepompen, zonnepanelen en vermijden we oververhitting door de plaatsing van zonnewering op de ramen en voorzetstructuur. In de wooneenheden kan er dankzij de warmtepompen ook nog passief gekoeld worden. Naast de groene gummtuin zorgt de aanwezigheid van groendaken en gevels ook voor een afkoelend effect.
De architectuur in het project is verzorgd door DENC!-STUDIO. Een kernwoord in het project is reconversie: de toekomst van de stad en wonen wordt bepaald door wat er al is, en gumm cohousing is daar dus een voorbeeld van. Om 23 wooneenheden te creeëren, is de bestaande structuur uitgebreid met houtskeletbouw. De wooneenheden in de bestaande jongensschool komen overeen met de oude klaslokalen en worden uitgebreid tot gezinswoningen met een optopping, de oude gang wordt omgevormd naar de wasbar.
Ook in de voormalige meisjesschool zorgen de klaslokalen voor de indeling van wooneenheden, op de oude feest- en turnzaal daarin na: die is opgedeeld in vier eenheden. De houtskeletbouw op de meisjesschool zorgt voor 7 eenheden in 2 bouwlagen, waarvan 1 een verderzetting is van de bestaande 1ste verdieping. Om de oppervlakte van de bestaande structuur zoveel mogelijk te maximaliseren wordt de toegang en verdeling van de wooneenheden verzorgd door een voorzetstructuur die daarnaast ook andere functies kan vervullen (o.a. zonnewering, groengevel, ...). Om beide schoolgebouwen terug te verbinden is ook de jongensschool voorzien van een voorzetstructuur.
In de verbouwing is er zoveel mogelijk naar gestreefd om het bestaande karakter te behouden. Historische details zijn zoveel mogelijk bewaard en opnieuw toegepast. Storende elementen zijn verwijderd en beschadigingen hersteld. Die laatste laten we als zichtbare littekens en getuigen van het verleden. Op die manier krijgt de basisarchitectuur uit de jaren 20 zijn kracht terug en blijft de geschiedenis van de gebouwen zichtbaar.
De werf loopt naar het einde toe. Maar er is nog werk in onze gezamenlijke delen en de gummzaal. Hoe dat verloopt kan je nog steeds volgen op onze instagram en facebook pagina. De verbouwing wordt uitgevoerd door G-build als hoofdaanenemer en PxP als nevenaannemer voor de houtskeletbouw. De woning naast de pastorij en de pastorij zelf worden op hun eigen tempo verbouwd, maar maken wel deel uit van het geheel.
over de gummzaal
Het oude kerkgebouw maakt een belangrijk deel uit van de Gumm site. Het was er al bij in 1925 samen met de meisjesschool en het gummhuis. In dat jaar werd op 15 augustus dan ook officieel de eerste steen gelegd. In 1926 al, enkele maanden na de meisjesschool, werd het gebouw in gebruik genomen als een plek voor bezinning in de Caputsteenbuurt. De daarop volgende decennia bleef het deze functie vervullen, tot in 2014.
Het kerkgebouw bestaat uit een rechthoekig schip met 5 traveeën aangevuld met een inkom- en koortravee. Ook dit gebouw is dus art-deco getint: een keperboogvormig portaal, een gevelbekleding van rode klampsteen afgewisseld met gecementeerde gevelvlakken en een hoge plint van kiezelbeton. Die laatste is doorgetrokken op de gevel van het gummhuis en de meisjesschool. Het interieur wordt gedomineerd door gedrukte spits- en keperbogen op verschillende onderdelen van de kerk. Het zijn de 3 spitsbogen boven het oksaal, die zich uiteindelijk een weg vonden in ons logo.
Verscheiden investeringen in het gebouw zijn al gepland, maar er zullen er nog nodig zijn om het gebouw een volwaardige nieuwe invulling te geven: de gummzaal. We gaan voor een dynamische, creatieve en buurtgerichte invulling, en staan zeker open voor nieuwe ideeën en initiatieven. Momenteel gaat onze aandacht op aan de verbouwing van de wooneenheden, het gummhuis en de gummtuin. Maar de gummzaal wordt sowieso een boeiende plek om deel van uit te maken.
cohousing
Cohousing is een gemeenschap van particuliere woningen geclusterd rond gedeelde ruimtes. Elke geschakelde woning of unit heeft traditionele voorzieningen, waaronder een eigen keuken en badkamer. Gedeelde ruimtes bestaan meestal uit een gemeenschappelijk huis, dat een grotere keuken en eetkamer, wasruimte en recreatieruimtes bevat. Gedeelde buitenruimte kan een parkeerplaats, looppaden, open ruimte en een tuin omvatten. Binnen cohousing delen buren ook voorzieningen: dat kan gaan van wasmachines tot gereedschappen. Huishoudens hebben een onafhankelijk inkomen en privéleven, maar buren plannen en beheren samen gemeenschapsactiviteiten en de gedeelde ruimtes. De juridische structuur is typisch een vereniging van mede-eigenaren, een vereniging zonder winst, een woningcoöperatie of een combinatie hiervan. Het doel van cohousing is het vergemakkelijken van de interactie tussen buren en biedt daardoor sociale, praktische, economische en ecologische voordelen.
De term zelf is eind jaren zestig in Denemarken ontstaan. Bofællesskab (letterlijk: leefgemeenschap) wordt via een omweg in de VS als cohousing geïntroduceerd in Vlaanderen. In Nederland spreekt men van Centraal Wonen. De term gemeenschappelijk wonen of samenhuizen is een overkoepelende term om verschillende gemeenschapswoonvormen samen te beschrijven. Cohousing onderscheidt zich hier vooral door de aanwezigheid van particuliere woonunits die op zich staan als huur- of koopwoning, wat niet het geval is bij vb. coliving of gemeenschapshuizen. Meer info over de verschillen vind je hier terug.
de groep
Het verhaal van gumm gaat terug naar 2013, toen drie pioniers de handen in elkaar sloegen om aan een cohousingverhaal te werken binnen Mechelen. Er werd een vzw opgericht, Samen Wonen Mechelen, met als doel om enerzijds cohousing te promoten in de Mechelse regio en anderzijds om zelf een cohousinproject op te starten om er zelf te gaan wonen.
In de loop van 2014 werd de groep uitgebreid tot tien, vijftien, twintig personen. Er werd alvast nagedacht over een visie en over welke ruimtes er gedeeld zouden worden, en zo gingen we op zoek naar een locatie in Mechelen. Dankzij een tip van de Stad Mechelen kregen we in 2015 de Gummarus site in het vizier. Na een positieve haalbaarheidsstudie tekenden we in september 2016 de aankoopbelofte met 12 gezinnen. Tegen de aankoop in maart 2017 waren we met 20 gezinnen, om uiteindelijk uit te groeien tot een groep van 25 gezinnen groot. Doorheen de tijd hebben verschillende mensen onze groep noodgedwongen moeten verlaten, maar er zijn telkens ook nieuwe mensen bijgekomen. De afgelopen jaren is er sowieso hard gewerkt aan het project en is er veel bijgeleerd. In 2020 was er ook een herdoping van Gummarushof naar Gumm, een nieuw huisstijl en de start van de verbouwing.
Gumm is een intergenerationeel project waar ecologie, architectuur en samenwonen centraal staan. Intergenerationeel want we zijn zowel baby-boomers als millenials; ecologie want een nieuwe balans tussen mens en omgeving is nodig; architectuur in de vorm van respect voor de bestaande plek; en samenwonen binnen de cohousing zelf maar ook met de buurt.
links
- Samenhuizen vzw:
Samenhuizen vzw wil de wooncultuur verruimen naar meer duurzame woonopties. Ze is het forum voor alles wat gemeenschappelijk wonen (waaronder cohousing) aangaat en stimuleert de realisatie van meer gemeenschappelijk wonen. Hier vind je een bron van informatie en hulp om van start te gaan.
- Andere cohousing projecten in Vlaanderen en daarbuiten:
gummhuis
Het gummhuis wordt een verzamelplek voor de bewoners waar ze hun talenten en creativiteit kunnen uitoefenen, samen zijn met elkaar, met vrienden of familie of gewoon gebruik maken voor een activiteit die iets meer ruimte nodig heeft. Concreet zullen de bewoners in het gummhuis een keuken, een grote polyvalente ruimte, een bibliotheek, een speelkamer, hobbyruimtes en logeerkamers delen. Er zal op de gumm plek ook een wasbar en atelier gedeeld worden, en niet te vergeten: de gummtuin. Er wordt ook nagedacht over sommige van deze ruimtes open te stellen voor niet-bewoners, bijvoorbeeld de keuken en logeerkamers.
Authentieke paella is mijn favoriete gerecht. Ik doe daar echt van alles in en volg niet echt een recept: chorizo, kippenbouten, venusschelpen, mosselen, scampi’s en gamba’s, garnalen en wel 5 soorten vis, veel groenten (paprika, ajuin, look, wortel, erwten…) en de goede rijst: Arroz bomba. Kokerellen: Ik doe het graag! Meestal wat improviseren en uitproberen. Voor op mijn buitenterras van unit 11 heb ik vorig jaar daarvoor speciaal een buitenkeuken gemaakt - die kan buiten blijven staan in weer en wind. Als het goed weer is kook ik dus buiten en dan moeten degenen die honger hebben maar afkomen. --Marc
Muziek laat me huilen,
laat me lachen
Muziek is liefde en veel meer.
Muziek doet alles, het benadrukt soms je gevoel maar het kan je uit een gevoel halen en je overweldigen door een volledige andere emotie. Ik geniet enorm van muziek, en vooral op een grasplein, met vrienden en een pintje erbij. Loeiharde gitaren, headbangen, beklijvende muziek, kleinkunst en folk krijgen toch mijn voorkeuren. Ik speel geen enkel instrument, geen muziektalent in mij, maar misschien met heel veel gummiesgeduld komt het er ooit nog van. --Kris
Het mag dan een cliché zijn, maar mijn grootste droom is een solidaire en natuurinclusieve wereld waarin de mens in evenwicht leeft met zijn omgeving. --Nils
Mijn gelukjes: blauwe lucht - de hele dag gewoon alleen een goed boek lezen - toevallige kleurencombinaties - een restaurant waar ik niet moet kiezen - een wei vol bloemen - picknicken met uitzicht na een lange hike - een spelletje winnen - dieren in het wild tegenkomen - een kat die lekker bij mij in de zetel komt liggen - zotte Stijn. --Katrien
Ik word blij van kinderen die spelen, muziekmakende en zingende volwassenen, de natuur, een mooi gebouw - bijvoorbeeld het kerkgebouw - een leuke wandeling of fietstocht, een half uurtje zwemmen of in het water spelen en ‘fikfakken’ met de kleinkinderen, ... . Ik droom ervan tot mijn honderdste te blijven deel uitmaken van de gummies. --Paule
Cohousing, voor ons is dat: een grote tuin, midden in 't stad! En ontdekten we er de voorbije jaren het plezier van:
koken met Joke, met Marcske meubelkes maken, autodelen met Ria Bloem, Duveltjes drinken met Wim, vergaderen :-0, kamperen met de Gieters, met Mieke komkommers “veryangen” ;-), vlinderzotten en motten vangen met Nils, tekenplezier delen met Jasmien…
Wij kijken er ondertussen naar uit om dit lijstje de komende jaren serieus uit te breiden. Cohousing, voor ons is dit: een leuke en leerrijke ontdekkingstocht! --Gudrun & Joost
Het concept cohousing spreekt ons aan door het gemeenschappelijk wonen, maar toch met voldoende privé. We zijn tot nu toe het meest verrast doordat samen beslissen véél tijd en aandacht vraagt: we zijn samen leven met anderen niet meer gewend. We kijken ernaar uit om meer en vooral een goed contact te hebben met onze buren. Yoga, reizen en techniek zijn passies waar we ons in kunnen verliezen en die we graag willen delen met de andere gummies. --Xaveer & Nadine
Een droom dat echt geworden is. Ecologische waarden erop nahouden en biologisch leven. Delen van onze passies, ruimtes, talenten, vaardigheden. Leren van elkaar en in VGT kunnen communiceren. Luisteren, lachen, spelen en lekker gezond koken. Genieten van alle authentieke mensen, groot en klein. Mijn deur die altijd open zal staan voor spelende kinderen, delende buren en binnenlopende huisdieren. Een atelier met hoge grote ramen uitkijkend op de tuin en het wisselende weer, waarop inspiratie volop kan stromen. --Mieke
Voor mij is cohousing verbondenheid en gezelligheid, kortom niet alle dagen alleen zijn. Het is een avontuur net zoals de films, series en strips waarin ik me helemaal kan verliezen: een science fiction en fantasy geek dus. In mijn jonge jaren was ik een Trekkie. Organiseren is mijn talent: mensen bij elkaar brengen, laten lachen en plezier maken. --Joke
Wanneer je een nieuw muziekstuk instudeert en weken-, zelfs maandenlang het gevoel hebt dat je alleen maar zit te sukkelen en maar niet vooruit komt, tot je op een dag een beetje moedeloos voor je instrument gaat zitten en je handen over het klavier glijden en je plots beseft dat je muziek aan het maken bent: dat is het gelukzaligste gevoel dat ik ken. --Leander
de gummzaal
Gumm is dus meer dan alleen cohousing, het omvat ook een oud kerkgebouw dat we ambiëren om het helemaal te doen heropleven tot een ontmoetingsplek waar niet alleen wijzelf, maar ook ondernemers en gemeenschappen uit de buurt hun ding mee kunnen doen. Dit kan gaan van een wekelijke buurtcafé tot een wekelijke yogales, of vb. een tentoonstellingsruimte voor een lokale kunstenaar, een lentefeest, een theater of muziekvoorstelling, maar vb. ook een ruimte voor lezingen en workshops. De focus ligt daarbij op activiteiten die de sociale cohesie tussen de bewoners, de buurt en Mechelen (en zijn natuur) stimuleren.
Om onze gummzaal om te bouwen tot een multifunctionele plek vol mogelijkheden, zijn er heel wat infrastructurele ingrepen nodig. Met het volledig project van Gumm cohousing deden we mee aan Paraat Voor het Klimaat in 2020. En hiervoor organiseerde we in 2021 ook een crowdfunding met een focus op de gummzaal. We verzanelden hiervoor extra budget om een nieuwe vloer en vloererwarming aan te leggen. Zo wordt de verwarming meer klimaatneutraal. Daarnaast gaan we ook de akoestiek verbeteren door een akoestische spuitpleister te laten aanbrengen. Op die manier worden de mogelijkheden in de zaal sterk uitgebreid.
De beschikbaarheid van de gummzaal is gepland voor 2023. Ondertussen werken we ook verder hoe we dit praktisch en administratief gaan organiseren.
de gummtuin
We verbouwen niet alleen onze gebouwen, we transformeren ook de oude speelplaats tot een groene long.
Dit gaan we doen:
- In een groene oase bieden we kansen voor meer biodiversiteit, waterinfiltratie, gezonde lucht en een betere levenskwaliteit voor de buurt.
- Samen met de buurt organiseren we activiteiten die het buurtleven en ontmoeting versterken.
- Door samenwerking met o.a. de scouts en stad Mechelen vergroten we de impact van de ontharding.
- We kijken verder dan ons eigen perceel en zoeken verbinding met omliggende gebieden en organisaties.
We doen dit niet alleen: samen met Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid, Scouts Sint-Gummarus en Gidsen OLV en Stad Mechelen creëeren we voor de buurt groen en zuurstof. We doen dit voor passanten om van te genieten, voor kinderen om in te spelen en voor organisaties om activiteiten te organiseren. Momenteel wordt er hard gewerkt aan de uitvoeringsplannen.
ontharden
In de nazomer van 2020 lieten we studiebureau Witteveen+Bos los op onze tuin om een waterinfiltratieplan voor het ganse terrein te maken. Als eerste stap werden in de zomer de grondwaterstand en de waterdoorlaatbaarheid van de bodem gemeten met peilbuizen. Door jarenlang afgedekt te zijn geweest met een laag beton of kasseistenen kan de bodem soms zodanig samengedrukt worden dat zij ondoordringbaar wordt voor regenwater. We hebben geluk, de sponsfunctie zit op het eerste zicht goed en met een doordacht plan met wadi’s en landschappelijke glooiingen kunnen we ze zelfs nog beter maken.
De diepte van het grondwater is zoals overal in Vlaanderen niet fantastisch, maar is met 2 meter diepte in de late zomer toch beter dan verwacht in vergelijking met enkele andere metingen in de streek. Dankzij drie wadi’s die samen bijna 18m3 water kunnen opvangen en lokaal laten infiltreren, zorgen we ervoor dat de situatie nog verbetert. Verder onderzochten Witteveen+Bos hoeveel regenwater we best opzij houden voor recuperatie via regenwaterputten. Op basis van de resultaten van deze studie hebben we besloten om 3 waterputten, goed voor 60.000l regenwater, te voorzien. Het regenwater hergebruiken we in onze tuin, onze gemeenschappelijke toiletten en wasruimte.
Ter hoogte van de units werd al meer dan 200m2 verharding uitgebroken. Op deze plaats komen terrassen die voor 55% uit waterpasserende tegels bestaan. Hierdoor zal al het water, dat op de terrassen valt, lokaal kunnen infiltreren. Vanaf het voorjaar 2023 plannen we rondleidingen en werkdagen in onze tuin. Hou dus zeker onze facebook, instagram en nieuwsbrief in de gaten.
biodiversiteit
Ook voor dieren wordt er in de gummtuin ruimte gemaakt. In de winter van 2020 bouwden we in samenwerking met Natuurpunt een nestkast voor kerkuilen en hopen er snel een nieuwe bewoner te mogen ontvangen. In de toekomst worden nog zwaluwnesten opgehangen aan de gummzaal en een vleermuizenverblijf gebouwd op de kerkzolder. Een doordachte keuze van beplanting en tuinontwerp trekken ook andere bewoners zoals vogels, kleine zoogdieren en insecten aan. Daarnaast houdt gummie Nils een inventaris bij van interessante soorten die we in de tuin kunnen vinden.
activiteiten
In de gummtuin organiseren we activiteiten die het buurtleven en ontmoeting versterken.
- Vlindervinders en Mottenzotten:
In 2019 organiseerden Gumm cohousing en Natuurpunt Mechelen samen de eerste editie van 'Vlindervinders en Mottenzotten'. Twintig kinderen bleven kamperen en gaven zich over aan een gevuld programma vol natuureducatieve spelletjes, pannenkoeken, vlinderpasta, nachtvlindervallen, boomsmeren en vooral veel mooie motten! In 2022 kunnen we deze activiteit weer laten doorgaan in onze gummtuin! Een reportage van de editie in 2019 kan je hier bekijken.
- Samen bouwen aan een kindvriendelijke gedeelde tuin:
In de zomer van 2018 gingen we samen met Kind & Samenleving, Vlaamse Dienst Speelpleinwerk en de Speelmakers aan de slag om onze pastorietuin een volledige make‐over te geven in het kader van het project 'Kinderen & Voortuinen'. De tuin werd met de buurtkinderen speelvriendelijker gemaakt, zodat de drempel voor kinderen om buiten te spelen wordt verlaagd. We experimenteerden met een avontuurlijke aanleg van de collectieve tuin, o.a. een boomhut van paletten, een tipidorp en speelheuvel kwamen te voorschijn. Meer informatie vind je in deze documentatie.
